Martxoaren 30ean, Diputatuen Kongresuak pentsioen erreformaren bigarren fasea arautzen duen Errege Lege Dekretua baliozkotu zuen. Pentsio publikoen egungo egoerari buruzko ikuspegi egokia izateko, kontuan izan behar dira legegintzaldi honetan Gobernu Aurrerakoiak abian jarri dituen eta Gizarte Segurantza osoan eragin zuzena duten gizarte-akordioen sarea eta neurriak: 52 urtetik gorako pertsonei langabezia-saria jasotzeko eskubidea itzultzea, LGSren % 125eko kotizazioa eta kobrantza erretiro-adin arruntera arte mantentzeko eskubidea berreskuratu baitzituen; I. Pentsioen Erreforma Fasea 2021ean; sarrera errealengatiko Langile Autonomoen (LAAB) kotizazioa; 2023ko Pentsioen Erreforma II. Fasea; lan-merkatua hobetu zuen Lan Erreforma eta Lanbide arteko Gutxieneko Soldataren igoerak, gutxieneko kotizazio-oinarria eta, beraz, diru-sarrerak hobetzen dituztenak.
Pentsioen arloko erreformaren bigarren fase honen ardatz nagusia sistemaren diru-sarrerak handitzeko neurriak dira. Hemendik 2050era pentsio gehiago ordaindu behar dira, kopuru handiagokoak eta denbora gehiagoz. Banaketa-pentsioen sistema publiko iraunkor bat eta pentsio nahikoak ordaintzeko sistema publiko bat mantentzearen aldeko apustu irmoak diru-sarrerak handitzea dakar nahitaez.
Erreforma horren lehen fasean, 2021ean, pentsioen erosteko ahalmena legez bermatzeaz eta Iraunkortasun Faktorea indargabetzeaz gain, erabaki garrantzitsuak hartu ziren norabide horretan, hala nola Estatuko Aurrekontu Orokorretatik zuzeneko ekarpenak gehitzea bermatzea, kotizaziopekoak ez diren alderdiak ordaintzeko, BPGaren % 2ra arte gutxi gorabehera, edo Langile Autonomoen Erregimen Bereziko diru-sarrera errealengatiko kotizazio-sistema berria, ekarpenak -eta prestazioak- hobetzeko eta sistema kontributiboagoa egiteko aukera eman behar duena. Ildo beretik zihoan Belaunaldien arteko Ekitate Mekanismoa (EIM), eta 2023an hasi da aplikatzen, % 0,6ko ekarpenarekin.
Bigarren erreforma horrek sistemaren nahikotasun eta iraunkortasunerako esparru berri bat arautzen du, Gizarte Segurantzaren egiturazko diru-sarrerak areagotzen dituzten neurriekin, genero-arrakala murrizten dutenekin eta pentsiodunen eskubideak hobetzen dituztenekin. Diru-sarrerak handituko dira EIMren indartzeari esker, zeinaren kotizazioa 2050. urtera arte luzatzen baita, Gehieneko Kotizazio-Oinarriaren igoerarekin eta Gehieneko Kotizazio-oinarritik Gorako Soldatetarako elkartasun-kuotarekin.
Neurriek pentsio publikoen sistemaren ekitatea eta elkartasuna indartzen dute, pentsiodun ahulenak babestuz. Horren adibide dira senideak zaintzeagatik kotizatutakotzat aitortutako aldiak luzatzea, kotizazio-hutsuneen estaldura hobetzea, genero-arrakalaren osagarriaren zenbatekoa handitzea edo gutxieneko eta kotizazio gabeko pentsioen nahikotasuna bermatzea
Hemendik aurrera, legeak ezartzen du gutxieneko pentsioen eta kotizazio gabeko pentsioen zenbatekoak INEk argitaratutako pobrezia-arriskuaren atalaseari lotuta egongo direla. Gutxieneko pentsio kontributiboen zenbatekoak pobrezia erlatiboaren arrisku-atalasea izango du gutxieneko berme gisa. Ezkontidea ardurapean duten 65 urtetik gorakoen erretiro-pentsioaren gutxieneko bermea pobrezia erlatiboaren arrisku-atalasearen % 150aren baliokidea izango da. Bestalde, bigarren erreferentzia gisa, kotizazio gabeko pentsioa ezartzen da, gutxieneko berme gisa pobrezia erlatiboaren arrisku-atalasearen % 75 izango duena. Eta bi erreferentzia horietatik abiatuta, gainerako gutxieneko pentsioen nahikotasun-bermea erabili behar da. Nahikotasun-berme berri hori 2024tik 2025era bitartean sartuko da indarrean, arian-arian.
60-64 urte bitarteko titularren ardurapeko ezkontidea duten erretiro aurreratuen eta ezintasun iraunkorren zenbatekoak 65 urtetik gorakoen zenbatekoekin parekatzen dira. Horrela, borondatezko erretiro aurreratuko pentsiodunek (60 eta 64 urte bitartekoak) ezkontidea ardurapean dutenean duten gizarte-babesa parekatzea lortzen da. Erreforma horren aurretik, zenbateko txikiagoko pentsioak zituzten, 65 urte bete arte. Beraz, 2024an % 14 inguruko urte arteko igoera izango dute.
Familia-kargen alarguntasun-pentsioaren zenbatekoa ezkontidea 65 urtetik gorakoen kargura duen erretiro-pentsioarekin parekatzen da, eta gainerako alarguntasun-pentsioen igoera gehigarri batekin.
Gutxieneko pentsio eta kotizazio gabeko pentsio guztiak inflazioaren gainetik igoko dira datozen 4 urteetan, nahikotasun-berme berriaren ezarpenera egokitzeko. Hala ere, indarrean jarraitzen du gutxieneko pentsioak LGSrekin parekatzeko aldarrikapenak.
Erreformetan sartutako beste neurri batzuk hauek dira: 2040ra arte, azken 25 urteen edo kotizatutako 27 urte onenen arteko kalkulu-aldi gisa aukeratu ahal izango da; gehieneko pentsioaren igoeraren bermea; bekadunen kotizazioa; borondatezko erretiroagatiko koefiziente murriztaileen murrizketa edo izatezko bikoteen alargun-pentsioaren parekatzea.
Erreforma honetan diru-sarrerak indartzeko hartutako neurriek, gehi aurreko erreformen ondoriozkoek, pentsioen sistema publikoaren nahikotasuna eta iraunkortasuna bermatzen dute. Erreforma horrek Baby Boom-ak sisteman sartzeko erronka konpontzen du, eta erretiro-pentsio nahikoak ziurtatzen dizkie belaunaldi gazteenei, dagoeneko ez baitira kondenatuta egongo finantzatzen laguntzen ari direnak baino pentsio txikiagoa jasotzera. Azken batean, pentsio-sistema bidezkoa, solidarioa eta bideragarria finkatzen du.
BAT ETORRI /Consenso 