Enpresaburuen Zirkuluak, Transforma España Fundazioarekin elkarlanean egindako “Sénior Talentua eta Esperientziaren Balioa” dokumentuan, pentsio-sistema publikoaren iraunkortasuna zalantzan jarri ondoren, hura erreformatzeko proposamen batzuk egiten ditu, besteak beste: kontu nozionalak sortzea; erretiro-pentsioa kalkulatzeko kontuan hartzen diren kotizatutako urteen kopurua handitzea, lan-bizitza osora iritsi arte; pentsioetatik produktibitatera, eta ez KPIra; kotizazio sozialei dagokienez, enpresaburuak kotizatutakoaren eta langilearen artean oreka handiagoa ezartzea planteatzen dute, eta egungo banaketa-eredua hiru euskarritan oinarritutako eredu misto bihurtzea, banaketako bat, oinarrizko pentsioa, nahitaezko kapitalizazioko bat eta kapitalizazioko hirugarren bat bermatuko lituzkeena. Erreferentziazko ereduak Holanda, Suedia, Erresuma Batua, Dinamarka edo Alemaniakoak izango lirateke.
Komeni da gogoratzea Enpresarien Zirkuluak, txandakako gobernuetan eragiteko asmoz, denbora asko daramala pentsioei arreta berezia eskaintzen, batez ere krisi ekonomikoko uneetan, horiek aitzakiatzat erabiltzen baititu, sistemaren iraunkortasunarekin zerikusi gutxi duten proposamenak egiteko, eta pentsio publikoak ahalik eta adierazpen txikienera murrizteko, pentsioak pribatiza daitezen lortzeko. 1996. urtean hasi ziren horretan. José Piñera Txileko Lan eta Aurreikuspen Sozialeko ministro izan zen Pinocheten garaian, banaketa-sistemaren ordez pentsio publikoen sistema ezartzeko txostena egitera. 2001.urtean, 66.buletina Gizarte Segurantzaren pribatizazioaren defentsa argia egiteko erabili zen, modu monografikoan, eta orain beren proposamen berriak argitaratu dituzte, pentsio publikoak murriztea helburu dutenak.
BAT-ETORRI/CONSENSO, Gipuzkoako pentsiodunen kolektibotik, azken urteotan, kapitalizazio-sistemek sortutako beste batzuekin hobetutako gutxieneko pentsio publikoa bermatzera bideratutako beste herrialde batzuetako ereduak inportatzen saiatzen den joera bat nabarmendu nahi dugu. Baina herrialde bakoitzeko pentsio-sistemak ezin dira beren berezitasunetatik bereizi, honako hauei dagokienez: biztanleria, emakumeen eta gizonen enpleguaren jarduera-tasa, ekoizpen-eredua, lan-merkatuaren egoera (langabezia, enpleguaren kalitatea, soldata-maila edo lan-prekarietatea), ekonomiaren produktibitatea, bai eta haren egitura eta eraginkortasun fiskala ere. Ona da beste herrialde batzuetan gertatzen dena ezagutzea, baina ezin ditugu inportatu kostu sozial handiak ekarriko lituzketen kanpoko ereduak.
Bestalde, adierazi behar da gure pentsio-sistemari gutxieneko zorroztasunez heltzeak murrizpen orientabideetatik eta, askotan, asmo txarrez jokatzetik aldentzea eskatzen duela, aseguru kolektibo unibertsal bati dagokion banaketa-sistema bat aztertzera bideratuta, segmentu kontributibo batekin eta asistentzial batekin, eta finantzaketa mixto batekin, gurea bezalako gizarte-kotizazioekin eta Estatuaren ekarpenekin, kapitalizazio-sistema indibidualei dagozkien aldagai finantzarioak erabiliz. Horixe egin dute Espainiako Bankuak eta Espainiako Aktuarioen Institutuak azken azterketetan, eta bertako iturrietatik edaten du Enpresarien Zirkuluak. Eta hori, bere helburuetan, modalitateetan eta finantzaketan oso desberdinak diren errealitateak alderatu nahi direnean zentzurik ez duena, tamalgarri bihurtzen da Espainiako Bankuak pentsio publikoak zalantzan jartzen dituenean.
Hori guztia justifikatzeko, Enpresarien Zirkuluak Gizarte Segurantzaren egungo defizitaz, afiliatuen/pentsiodunen ratioaren bilakaeraz edo aldaketa demografikoez ohartarazi nahi digu. Bada, demografiari, bizi-itxaropenari eta ratio aktibo/pasiboei buruzko grafikoz bete ahal izango gaituzte, baina ez digute erantzungo gaur baino aberatsagoa den herrialde batek bihar egungoak baino pentsio txikiagoak zergatik ordainduko dituen. Hori gertatuko da gauzak aldatzeko gai ez bagara. Eta horrek, bidegabea izateaz gain, ez du inolako etikarik.
Egia esan, Txileko sistema pribatua, trantsizio kostu handia izan zuena, pandemiak eragindako krisi ekonomikoaren ondorioz areagotu den egoera oso zail batean dago. Sistemak miseria-pentsioak ematen ditu, eta horiek baxuagoak dira emakumeen artean; horrek desberdintasun ekonomiko eta sozialetan sakondu du. Gainera, kontu nozionalek ez dute ezer berririk ekartzen; izan ere, jasangarritasun-faktoreak bezala, mekanismo automatikoak sartzen ditu erretirodunen gain kargatzeko sistemaren doikuntzak pentsioen murrizketarekin.
Aurreko guztia kontuan hartuta, BAT-ETORRI/CONSENSOk berretsi egiten du gure banaketa-sistema publikoa behar den zorroztasunez defendatzeko konpromisoa, belaunaldien arteko, lurraldeen arteko eta erregimenen arteko elkartasuna gauzatzeko bermerik onena den aldetik. Eta, horretarako, gure sorrerako aktiborik onena eta unitarioa osatzen duten aldarrikapenak berresten ditugu: Pentsioen Sistema Publiko solidario eta banatzailearen defentsa; pentsioen erosteko ahalmenari Lege bidez eustea; Lanbide arteko Gutxieneko Soldataren pareko gutxieneko pentsioak, iraunkortasun-faktorea indargabetzea eta generoaren araberako pentsioen arrakala amaitzen duten neurriak.
BAT ETORRI /Consenso 